آبله مرغ عشق
سال هاست که آبله پرندگان شناخته شده است. در ابتدا آن را یک بیماری منحصر از سایر بیماری ها می دانستند. ملاحظه شده در پرندگانی که به صورت گروهی در یک مکان نگهداری می شوند بیماری بروز می کند. آبله پرندگان شبیه آبله سایر پستانداران و انسان است. مانند آنها زخم هایی ایجاد می کند ولی به انسان و سایر پستانداران سرایت نمی کند. شدت بیماری بر حسب نوع میزبان متفاوت است. بعضی از آنها در نوع به خصوصی خطرناک تر هستند و در بعضی دیگر حتی قادر به ایجاد بیماری نیستند و یا اگر پرنده ای به آن مبتلا شود در آن امنیت ایجاد می کند. تحریک و تولید آنتی بادی بستگی به نوع ویروس دارد. پرندگانی که به بیماری مبتلا می شوند، پس از بهبودی، امنیت دائمی کسب می کنند. بعضی از انواع، حتی به حالت خفیف بیماری مبتلا می شوند و امنیت بر ضد یک یا چند نوع آبله پیدا می کنند.
علائم کلینیکی بیماری:
آبله ابتدا پوست و اعضا زیر پوست سر و حفره های مربوطه را آلوده می کند. ویروس در سلول های پوست، رشد نموده و تکثیر می شود. سپس آنها را تخریب کرده، می ترکاند و در نتیجه، ترشح لنف را تحریک می کند. زخم های پوست متورم می شوند و حالت تاول به خود می گیرند که به اندازه های مختلف و جدا از هم قرار می گیرند. تاول ها پر از مایع و مملو از ویروس می باشند. پس از ترکیدن تاول ها پوست روی آنها زرد رنگ و نکروتیک می گردد. این زخم ها در اثر آلودگی ثانویه متورم و شکل زگیل به خود می گیرند و گاهی نیز زخم ها در اثر آلودگی باکتری ها باعث نکروز می گردد.
ترشحات چشم ها، پلک ها را به هم می چسباند و پرنده نابینا می شود. گاه نیز هجوم خون شدید در چشم به وجود می آید. تورم پلک چشم یک حالت پف کرده به چشم می دهد و ترشحات صاف از چشم جاری می گردد. پلک سوم به طرف وسط چشم کشیده می شود. به طوری که نصف آن بسته به نظر می رسد. پرهای اطراف سر غالبا آلوده و کثیف می شوند. اشتها کم و گاهی به کلی قطع می گردد. با این حال اشتها در بعضی از پرندگان طبیعی می ماند. ولی در عرض چند روز ممکن است تمامی جمعیت پرنده در یک مکان نگهداری آلوده شوند. چشم آنهایی که از همه زودتر مبتلا می شوند دارای ترشحات غلیظ و چرکی است.
همچنین زخم هایی در نزدیک بینی و منقار و سایر نواحی نرم تولید می شود (مشابه آنها در روی پا و گاهی بال نیز ایجاد می شود). پس از اینکه پوست روی زخم ها افتاد، جای آنها باقی می ماند. گاهی این زخم ها در دهان، حنجره و قسمت های مخاطی دیده می شود که سفید رنگ و متورم است. گاهی لایه هایی از سلول های مرده به وجود آمده و حالت دیفتریک به خود می گیرد. سپس با انباشتگی و به هم پیوستگی سلول ها مخاط ورق ورق می شود و کنده شده و می افتد و زیر آنها نسوج تازه و قرمز رنگ نمایان می گردد.
موقعی که زخم آبله در حنجره ایجاد می شود، نفس کشیدن پرنده مشکل می گردد. اغلب نفس نفس می زند. این حالت همزمان با ورود ویروس در خون ایجاد می شود ولی اگر شدت ویروس و یا مقدار آن زیاد باشد پرنده تلف خواهد شد. اکثراً شدت ویروس زیاد نیست و در نتیجه مرگ کمتر اتفاق می افتد. در حالات شدید آبله، ویروس در داخل سلول رشد کرده و تکثیر می شود. در نتیجه در نسوج داخلی و همچنین در پوست و مخاطات، ترشحاتی که گاهی صاف و زمانی خونی است بوجود می آید. در ضمن تورم ریه هم دیده می شود.
معالجه و پیشگیری:
به طور کلی داروی اختصاصی برای معالجه بیماری های ویروسی وجود ندارد. پیشگیری به شکل واکسیناسیون، بهترین روش کنترل بیماری است. برداشت زخم های پوستی و شستشو با جوش شیرین ۵ درصد و برداشت زخم های دیفتریک از مخاطات و مالیدن گلسیرین یده در محل زخم، شستشوی چشم با یک تا ۲ درصد نمک، مالیدن آنتی بیوتیک های قوی به داخل چشم، همچنین استفاده از پماد اکسی تتراسیکلین و یا کلراتتراسیکلین چشمی، به بهبودی چشم کمک می کند که تا یک هفته ممکن است طول بکشد. اگر هجوم خون شدید باشد، شستشو با چایی پر رنگ با دمای ۴۰ درجه کمک خواهد کرد. بهترین روش پیشگیری، مایه کوبی در کشاله بال با واکسن استیل است.
آبله غالبا در کشورهای مناطق گرمسیری و معتدل بروز کرده و کشورهای سردسیر تنها در فصل تابستان شایع و عمدتاً به وسیله حشرات منتقل می گردد. البته پرندگان وحشی نیز در گسترش بیماری نقش دارند. گرچه انتقال بیماری اغلب مستقیم صورت می گیرد ولی گاهی در اثر غذای آلوده نیز امکان سرایت بیماری وجود دارد.
